De kennismaking met Ruben Sluiter, adviseur Leren en Ontwikkelen aan de Technische Bedrijfsschool van Alliander in Duiven, was voor techniekdocent Roel van Leeuwen van het Candea College in Duiven een echte eyeopener. Hij zag de ‘supermooie’ leslokalen van de bedrijfsschool voorzien van allerlei gas-, water- en elektriciteitsleidingen waarop geoefend kan worden en bedacht hoe ‘gaaf’ zijn leerlingen van 3- en 4-vmbo dat zouden vinden. ‘Het idee is dat onze leerlingen vanaf volgend schooljaar de praktijkvakken en theorielessen bij Alliander gaan volgen. Alliander is koploper in de energietransitie, daar zitten ze dan meteen middenin.’
Roel van Leeuwen en Ruben Sluiter ontwikkelen samen het nieuwe keuzevak Nutsvoorzieningen voor het vmbo. Dit gebeurt in op initiatief van Sterk Techniekonderwijs in de regio’s Arnhem, de Liemers, Veluwezoom en Overbetuwe in het kader van het project De regio als klaslokaal. ‘Duurzaamheid is een veelomvattend thema. Door als eerste stap nutsvoorzieningen te vertalen naar een lesprogramma met veel praktijkervaringen, komen leerlingen vanzelf in aanraking met de energietransitie als aspect van het thema duurzaamheid’, zegt Roel van Leeuwen. ‘Voor zo ver wij weten is dit het eerste lesprogramma Nutsvoorzieningen in Nederland. De ambitie is om hierna stap voor stap het thema duurzaamheid verder uit te bouwen.’
Onzichtbaar
Nutsvoorzieningen zijn meestal onzichtbaar verborgen in de bodem, maar we maken er allemaal dagelijks gebruik van. We vinden het heel gewoon dat er water uit de kraan komt, het licht aangaat en het huis wordt verwarmd. Achter die simpele handelingen gaat een hele wereld van techniek schuil, die bij Alliander zichtbaar wordt.
‘Gas-, warmte- en waterleidingen en elektriciteitskabels hebben we zichtbaar gemaakt in onze leslokalen. Daar kunnen de leerlingen elektriciteitskabels en gasbuizen met een mofverbinding met elkaar verbinden’, vertelt Ruben Sluiter. ‘We hebben ook een praktijkveld waar de leidingen en kabels in de grond liggen. Daar kunnen ze leren hoe je een dikke elektriciteitskabel buigt en aanpelt. Aanpellen is vaktaal voor het wegsnijden van de beschermlaag rond de elektriciteitskabel.’
Lesprogramma
Roel van Leeuwen en Ruben Sluiter zijn bezig met het schrijven van een lesprogramma voor het keuzevak Nutsvoorzieningen. Daarbij worden de exameneisen vertaald in lesstof. ‘Ik heb er alle vertrouwen in, dat we dit nieuwe keuzevak volgend schooljaar kunnen aanbieden’, zegt Roel van Leeuwen.
Het Candea College werkt met drie basisprofielen: Mediavormgeving & ICT (MVI), Zorg & Welzijn en Economie & Ondernemerschap. Daarnaast kunnen scholieren kiezen uit circa vijftien keuzevakken. Het keuzevak Nutsvoorzieningen valt onder het technische basisprofiel Produceren, Installeren & Energie (PIE), maar kan ook los daarvan worden gekozen. Roel van Leeuwen: ‘Op het Candea College hebben we MVI als technisch profiel, maar alle leerlingen kunnen straks kiezen voor dit nieuwe keuzevak en zo kennismaken met een ander techniekvak.’
Tot de lesstof behoren onder meer het ‘van buiten naar binnen brengen’ van een elektriciteitsaansluiting, een gasaansluiting en een aansluiting op het drinkwaternet. ‘Met zo’n aansluiting kom je in de meterkast terecht’, legt Ruben Sluiter uit. ‘Leerlingen moeten daarvoor onder meer een installatieschema kunnen lezen.’ De scholieren leren ook hoe ze een lantaarnpaal moeten aansluiten op het elektriciteitsnet.
Roel van Leeuwen benadrukt dat de lesstof moet aanhaken bij de interesse en het niveau van de vmbo’ers om van het keuzevak een succes te maken. Dat is dan ook zijn belangrijkste taak tijdens de ontwikkeling van het nieuwe keuzevak.
De samenwerking met het bedrijfsleven bevalt Roel van Leeuwen goed. ‘De kans van slagen is het grootst als je het in het begin wat klein houdt. Het is prettig als je met twee partijen het wiel kunt uitvinden. Als we verder zijn en het keuzevak Duurzame Energie gaan ontwikkelen, willen we met vier tot vijf bedrijven gaan samenwerken.’
Uitzicht op een baan
‘Vmbo-leerlingen met hun diploma op zak en een mooi cijfer voor het keuzevak Nutsvoorzieningen ontvangen we bij Alliander met open armen’, zegt Ruben Sluiter. De netbeheerder start het volgend schooljaar in het westen van het land met een opleidingsprogramma speciaal voor jongeren die van het vmbo komen. ‘Met deze opleiding dichten we het gat tussen het vmbo en het mbo, dat nodig is om bij Alliander als monteur te werken. De deelnemers worden in twee jaar opgeleid tot monteur Laagspannings- & Middenspanningsdistributie’, meldt Ruben Sluiter. ‘Dit opleidingsprogramma is ontwikkeld in samenwerking met het Graafschap College in Doetinchem en gaat zo snel mogelijk ook in het oosten van Nederland van start. Voor wie dat wil zijn er na deze opleiding allerlei doorgroeimogelijkheden bij Alliander.’
Alliander leidt op drie bedrijfsscholen in Duiven, Haarlem en Leeuwarden monteurs op die gas- en elektriciteitsnetten aanleggen, onderhouden en storingen aan deze nutsvoorzieningen verhelpen. ‘Het is een hele uitdaging om op de huidige arbeidsmarkt gekwalificeerde medewerkers te vinden’, zegt Ruben Sluiter. Alliander werkt daarom graag mee aan het project De regio als klaslokaal, waarmee de interesse voor techniek wordt aangewakkerd.
Roel van Leeuwen ziet het als maatschappelijke verantwoordelijkheid van het onderwijs om ervoor te zorgen dat meer jonge mensen kiezen voor techniek. Dat is een kansrijke richting met volop werkgelegenheid en maatschappelijke relevantie. ‘Als docent wil je dat je leerlingen goed terecht komen en een vak leren waar ze gelukkig van worden. Ik zie echt een aantal jongens en meiden, die dit keuzevak gaan doen. En voor wie het wellicht kans op een baan biedt in de regio waar ze wonen.’
